قالب بتن ؛ جهت ساخت يك سازه بتن مسلح، بايد بتن تازه در قالب بتن فلزی یا انواع دیگر قالب بتن ریخته شود، تا بعد از پر كردن تمام حجم قالب ها و گیرش بتن به شكل لازم درآيد. از مهمترين مراحل در ساخت سازههاي بتني، نحوه قالب بندي است. به همين خاطر بايد اجرا کننده سازههاي بتني كاملاً در جريان امور مربوط به قالب بندي، از تجهیزات قالب بتن تا مشخصات و جزئیات ابعاد و روشهاي اجرا قرار داشته باشد که از دیر باز در مدلهای مختلفی از قبیل چوبی ، فلزی و… در پروژه های عمرانی مورد استفاده قرار گرفته است.
قالب بتن چوبی ، ارزان قیمت بوده و لیکن بدلیل اینکه همیشه توسط نجارها در محل پروژه مطابق نقشه ، ساخته و استفاده میشد لذا هم زمان زیادی صرف میشد و هم اینکه عمر مصرف طولانی نداشتند .این نوع قالب بندی از لحاظ کار بسیار ساده بوده ولی برای پروژه های بزرگ وقت گیر می باشد.ضمناً رویه نئوپان های مصرفی به طور معمول طول عمر کمی دارند.با این وجود در مناطقی که قیمت نیروی کار به نسبت تهیه قالب های پربازده کمتر است استفاده گستردهای دارد.از سوی دیگر قالب بندی چوبی به دلیل انعطاف بالای آن در کنار سایر سیستم های قالب بندی به عنوان راهحلی برای محلهای بغرنج بکار می رود.
اکثر معایبی که قالب های چوبی داشت را برطرف کرد همانند ضریب تکرار پذیری بالا سرعت در ساخت ، قالب بندی و سطح نسبتا صاف و صیقلی که ایجاد میکرد. .این محصول فلزی دارای سایز های استاندارد که از عرض 10 سانتی متر شروع با مضربهای عدد 5 نهایتا تا عرض 50 سانتی متر تولید میشود .طول استاندارد این نیز ، 1 متری ، 1.5 متری و 2 متری است جهت قالب بندی ستونها غالبا از کنج های بیرونی (5*5 ) – ( 5*10) و (10*10) و طول کنجها بدلیل اینکه درز قالبها و کنجها روبروی هم نیافتد معمولا 1.5 متری انتخاب می کنند. قالب های مذکور بدلیل مدولار بودن در قسمت های مختلف پروژه مثل فونداسیون ، ستون ها (در ابعاد مختلف ) ، دیوار ها و تیر و دال قابلیت کاربرد دارد که البته جهت تسریع در امر قالب بندی بهتر است در قالب بندی دیوارها از پنلهای بزرگتر استفاده شود .
جهت مهار قالب بتن که در زیر پلها و یا سقفها بسته میشود در صورت کم بودن ارتفاع و کم بودن حجم بتن از جک سقفی و در غیر اینصورت غالبا از داربست مثلثی استفاده میشود . برای تولید قالب فلزی ، در قالبهای جوشی ( تسمه ای) از ورق 3 میل برای کف و ورق 5 میل برای تسمه های آن استفاده میشود ولی در قالب های خم ، کلا با ورق 3 میل تولید می شود . بنابرین وزن هر متر مربع قالب بتن جوشی لبه 5 سانت ، 40 کیلو گرم – لبه 6 سانتی 43 کیلو گرم و قالب بتن لبه خم ، حدود 37 کیلو گرم در هر متر مربع وزن دارد .
قالب های لبه خم با اینکه سبک و مقاوم هست ، برای اجرای دیوارهایی که نیاز به اجرای اکسپوز دارند مناسب نیست . بدلیل اینکه باتوجه به خم شدن کنار قالب (تسمه ها) وقتی قالب ها در کنار هم قرار میگیرند کاملا بهم نمی چسبند بنابراین بعد از بتن ریزی و چفت کردن قالب ها ماهیچه های بتنی کاملا مشهود است .
بنابراین قالب بتن بایستی به سادگی بتواند وزن این حجم از بتن را تحمل کرده و دفرمه نشود که در غیر اینصورت ضرر و زیان پروژه بسیار بالا خواهد بود و به همین علت غالبا قالب بتن از فلز یا چوب سفت و سخت تولید میگردد .در سال های اخیر شاهد تولید چشمگیری از از جنسهای پلاستیک ، فایبر گلاس و رزین بوده ایم اما در هزینه و مقاومت این مصالح در برابر نقش چوب و فلز کمی جای تردید وجود دارد.
مزیت بزرگ این محصول ، مقاومت بسیار بالای آن در مقابل فشارهای ناشی از انبوه بتن میباشد . با توجه به وزن استاندارد یک فوت مربع بتن ، که برابر 150 پوند است، در اجرای یک پروژه اعم از دیوار ، سرستون و یا تیر پل و … هزاران فوت مربع بتن استفاده میشود.